Seçilmiş ABD Başkanı Donald Trump dört yıl ortadan sonra Beyaz Saray’a dönmeye gün sayıyor. Trump 20 Ocak günü şatafatlı bir merasimle yemin edecek, akabinde ofisini geçerek birinci kararnamelerini imzalayacak.
Trump’ın basın sekreteri Karoline Leavitt liderin misyondaki birinci gününde yasadışı göçmenlere yönelik “Amerikan tarihinin en büyük kitselel geri gönderme kararını imzayacağını” söylüyor. Birinci gün için kelamını verdiği bir başka kararname 150 yıllık bir uygulama olan, doğumla vatandaşlık hakkının iptali. Geçen ay verdiği bir mülakatta Trump, “Buna bir son vereceğiz zira çok saçma” demişti. Trump’ın Beyaz Saray’daki birinci periyodunda ABD’nin iştirakini iptal ettiği, halefi Joe Biden’ın tekrar imzaladığı Paris İklim Mutabakatından bir kere daha çıkılmasına karar vermesi de bekleniyor.
Ukrayna-Rusya savaşını bitirmek, güç maliyetini yüzde 50 azaltmak, 6 Ocak Kongre baskını mahkumları için af çıkarmak Donald Trump’ın birinci 24 saat için verdiği başka kelamlar.
Bu vaatler ve seçimlerin yapıldığı Kasım ayından beri şekillendirmeye devam ettiği idaresindeki isimler Trump’ın ikinci devrine dair ipuçları veriyor.
Geçiş periyodu neden değerli?
ABD’de seçimler Kasım ayında yapılsa da yeni liderler vazifeye başlamak için 20 Ocak’ı beklemek zorunda. Bu geçiş devri iki açıdan kritik kıymette:
İlk olarak seçim sürecinin resmen tamamlanması gerekiyor. Yani oylar sayılmalı, itirazlar değerlendirilmeli ve her eyalette başka farklı tasdik edilmeli. ABD’de aslında halk doğrudan başkanı değil de onu seçmekle misyonlu Seçiciler Konseyini seçtiğinden, konseyin toplanması ve halkın tercihi resmileştirmesi de gerekiyor. Sonrasında son bir onay için Kongre’de formalite gereği bir oturum yapılır.
Geçiş sürecinin ikinci değerli ayağını ise yeni idarenin şekillenmesi süreci oluşturuyor. Kasım-Ocak ortasında müstakbel lider kabinesi ve başka değerli durumlar için hangi isimleri atayacağını belirliyor. Bu adayların Kongre oturumu öncesinde kamuoyunda tartışılmasına imkan da sağlayan bir süreç. Ayrıyeten selef idarenin üyeleri, bu durumda Joe Biden hükümeti, Beyaz Saray’ın müstakbel konukları için bir dizi bilgilendirme toplantısı organize eder. Yeni takımlar güvenlikten iktisada ülkenin mevcut durumu hakkında ayrıntılı brifingler alır.
Yemin merasimi hazırlıkları ne basamakta?
Kasım’dan beri kelam konusu bu adımların büyük kısmı tamamlandı. Artık 6 Ocak’ta Kongre’de seçim sonuçlarının tasdik edildiği oturum yapılacak. Bu onayı verecek kişi ise lider yardımcısı. İronik biçimde mevcut durumda, Trump’ın seçimlerdeki rakibi Kamala Harris.
6 Ocak 2021’de Trump destekçileri, periyodun Lider Yardımcısı Mike Pence’in Joe Biden lehine sonuçlanan seçimleri tasdik etmesini önlemek için Kongre’ye baskın düzenlemişti.
Bu ortada Beyaz Saray’da yeni lider için mobilyalar ve dekorasyonda talep edilen değişikliklerin yapıldığı daha az politik işler de yürütülüyor. Liderler, çalışma alanı Oval Ofis dahil yapının genelinde özel düzenlemeler talep edebiliyor.
Joe Biden’ın 2021’deki yemin merasiminde Amerikan ulusal marşını Lady Gaga söylemişti. Trump için nasıl bir merasim hazırlandığına dair ayrıntılar şimdi ortaya çıkmadı, fakat merasimden bir gün evvel, 19 Ocak’ta başkentte bir miting yapmaya hazırlandığı belirtiliyor.
Forbes mecmuasına nazaran yemi merasimi hazırlıkları için Amerikalı araba üreticisi Ford bir milyon dolar bağışta bulundu. Şirket Trump’ın Çin ve Meksika’ya getireceğini açıkladığı ek gümrük vergilerinden olumsuz etkilenecek. Yapay zekâ botu ChatGPT’nin geliştiricisi OpenAI CEO’su Sam Altman da yapay zekâ konusunda hükümetin çalışmalarına dayanak vermeye hazır olduğunu söyledi, bir milyon dolar bağışladı. Perakende devi Amazon da Trump’ın yemin merasimi için bir milyon dolar bağış yapan şirketler ortasında.
Trump 2.0 neye benzeyecek?
Beyaz Saray takımında yer alacağı açıklanan Stephen Miller ve Trump’ın yeni “sınır çarı” olacağı ilan edilen Thomas Homan üzere isimler Trump’un yasadışı göçmenleri kitlesel hudut dışı etme kelamlarında önemli olduğuna işaret ediyor.
Dış politikada ABD’nin asıl rakibinin Çin olduğunu söyleyen ve askeri-ekonomik stratejilerin bu önceliğe nazaran belirlenmesi gerektiğini savunan Trump bu politikasına dayanak verecek isimleri de grubuna dahil etti: Pekin’de 2022 yılında yapılan Kış Olimpiyatları’nın boykot edilmesini savunan Çin aksisi Mike Waltz’ı Ulusal Güvenlik Danışmanı olarak seçti. ABD’nin Birleşmiş Milletler Büyükelçisi olarak ise Çin’i ABD siyasetine “bariz ve makus niyetle müdahale etmekle” suçlayan Elise Stefanik’i önerdi.
Washington D.C.’deki American University’den Michelle Egan, DW’ye verdiği demeçte “Kabine seçimi, Trump için kampanya periyodu yahut öncesinde gösterilen sadakatin kıymetini yansıtıyor” diyor.
Trump’ın kabinesine seçtiği başka birtakım isimler ise çok muhafazakâr “Project 2025” manifestosunun müellifleri ortasında.
Trump bu metinle hiçbir ilgisinin olmadığını sav etse de Bütçe ve İdare Ofisine aday gösterdiği Russ Vought, Project 2025 için Amerikan liderinin yetkilerinin artırılmasını savunan bir kısım yazdı. Federal İletişim Komisyonu (FCC) başkanı olarak atamak istediği Brendan Carr ise direkt FCC için bir kısım yazdı. Yazısında teknoloji şirketlerinin kullanıcıların paylaşımlarından sorumlu tutulması gerektiğini savundu. Bu örneğin, YouTube’daki bir görüntü yüzünden yalnızca içerik üreticisine değil şirketin kendisine ceza verilebileceği manasına geliyor.
Trump’ın hudut çarı Homan ve basın sekreteri Leavitt hükümet dokümanlarında iklim değişikliğine atıf yapılmasının yasaklanmasından kürtaj hakkının sınırlanmasına birçok bahiste siyasetlere yer verilen Project 2025’e katkı sunan başka isimler.