Dünyada sporda şiddeti önlemek için yasa çıkaran tek ülkeyiz. Yıllarca bununla övündük. Gelin görün ki, son periyotlarda hem saha içinde hem dışında şiddetin en ağır yaşandığı coğrafya olduk. Kimi vakit Avrupa medyasının gündemine oturduk, bazen yaşadıklarımızdan utanır hale geldik.
Bir vakitler futbol kaynaklı şiddet olayları İngiliz hastalığı formunda yorumlanırdı. Çok geçmeden bu hastalığın bulaşıcı olduğunu gördük. Ve en çok etkilenen ülkelerden biri haline geldik.
İlk yasa 20 Ağustos 2004 tarihinde çıktı. Numarası 5149 idi. Ortadan 20 yıl geçti. Ve bu süreçte Türkiye Büyük Millet Meclisinde tüm siyasi partilerin iştiraki ile tam 6 defa revizyona uğradı. Kurullarda tartışıldı, günün şartlarına uygun hususlar eklendi. 14 Nisan 2011 tarihinden beri de 6222 olarak anıyoruz kağıt üzerinde kalan maddeyi.
Kağıt üzerinde diyorum ve soruyorum; futbol alanlarında yaşanan şiddet olayları engellenebildi mi? Tribün terörü azaldı mı? Maddede öngörülen yaptırımlar devreye girdi ve caydırıcı oldu mu? Evet diyen ya yalancıdır yahut gözlerine perde inmiş, kulakları tıkanmıştır.
Yasa çok komplike. Pratik değil. Her düzenleme üst perdeden yapılmış. Gayesine hizmet etmiyor. Takibi ve uygulaması problemli. Öngörülen cezalar hakikaten uzak. Yalnızca o gün için toplumu tatmin muhtaçlıklar gözetilmiş. Liyakat, akıl ve emekten uzaksanız, amaçtan şaşar, yapay tartışmalarının odağı olursunuz.
O cezaları kim verecek?
Son yıllarda gündemimiz kulüp liderlerinin nefret içeren telaffuz ve hareketleri, taraftarın neden olduğu olaylar, yaralanmaya yol açan şiddet teşebbüsleri ile holiganizm değil mi? Alt liglerden gelen şike duyumları cabası!
6222 sayılı yasa hepsinin karşılığında ağır yaptırımlar öngörüyor. Ömür uzunluğu hak mahrumiyeti, 5 yıla varan mahpus ve para cezaları kelam konusu. Pekala yasa kararları uygulanıyor mu? Hayır.
Yasa; spor savcıları, spor polisi ve spor mahkemeleri eliyle şiddetin engellenmesini amaçlıyor. Teoride her şey eksiksiz. Ancak pratik o denli söylemiyor.
HANİ YAPTIRIMLAR
Uzağa gitmeyelim. Geçen dönem eski Ankaragücü kulübü lideri Faruk Koca alana inerek FIFA kokartlı Halil umut Meler’i darp etti. Yanındaki muhafaza kılıklı üç kişi yere düşen hakemi tekraren tekmeledi. Sonuç; o lider 15 gün tutuklu kaldı ve özgür bırakıldı. Fedaileri de o denli.
Altı ay evvel Trabzonspor-Fenerbahçe müsabakası. Bitiş düdüğü ile birlikte yüzü maskeli şahsın fitilini ateşlediği olayların faturası ne oldu? Altını çizelim; o kişi yurt dışından gelmiş ve oburunun passolig kartı ile stada girmişti. Gözaltına alınan 12 şahıstan ikisi tutuklandı, bir hafta sonra hepsi koşullu salıverildi.
27 Kasım 2022. Göztepe-Altay maçında ucuz atlatılan facia. Yasa gereği stada sokulması yasak olan fişekle bir taraftar ağır yaralandı. Çıkan arbedeyi polis zahmetle önledi. 19 kişi tutuklandı, bir ay geçmeden hepsi ortamıza karıştı.
17 Mart 2023’de UEFA Konferans Ligi’nde oynanan Sivasspor-Fiorentina maçında bir taraftar alana atladı ve İtalyan temsilcisinin oyuncusu Bianco’ya saldırarak burnunu kırdı. İki kişi tutuklandı, 15 gün sonra kontrollü nezaret kaidesiyle hür bırakıldı.
Bir kaç yıl evvel üst seviye bir “federasyon” yöneticisinin İstanbul’da değerli bir stada onlarca kişiyi kaçak soktuğu görüntülendi ve kayıtlara geçti. Hakkında süreç dahi yapılmadı.
Gözler Göztepe-Fenerbahçe maçında lider Ali Koç’un uğradığı atakta. Bu şahıs meczup olarak mı görülecek, yoksa yasa kararlara uygulanarak bir daha spor alanlarına girmesi ve holiganlık yapması mı engellenecek?
Yasayı uygulamakla yükümlü olanlar; bu olay da mı oldu bittiye getirilecek?..
CESARET VE İRADE ŞART
Örnekleri çoğaltmak mümkün, lakin neye fayda? Her stada onlarca kamera yerleştirildi. 50 bin kişiyi gözleyen, her hareketini kayıt eden aygıtlar mevcut. Statlarda nezaret odaları kuruldu. Kabahat üstü yapmak ve işi adalete sevk etmek çok kolaylaştı.
Lakin yasanın “kayıtsız şartsız” uygulanmasıyla ilgili önemli problemler var. Statlara kesici, yanıcı ve yaralayıcı unsur sokmak yasak. Fakat her maçta hepsi var. Neden? Zira kapılarda üst araması yapmakla yükümlü kolluk güçleri vazifesini yapmıyor.
Tribündeki seyircilerin alana girmesini engellemek için özel güvenlik atandı. Maliyeti nedeniyle sayıları az ve bu tip olaylarda tecrübesizler. TFF’nin resmi kayıtları nazaran geçen dönem özel güvenlik yerine görevlendirilen polis sayısı 350 bin olmuş ve kulüplere maliyeti 120 milyon lirayı aşmış. Gelin çözün bu sorunu.
Taraftar, kulüp liderlerinin ağzına bakıyor. Şiddeti körükleyen açıklamalar 6222’ye nazaran cezalandırılmalı. Bugün dek bir kulüp başkanı hakkında işlem yapılıp, ceza verildiğini duyan oldu mu? Yalnızca TFF yaptırım uyguluyor idi, yeni gelen federasyon lideri bu telaffuzların artık cezalandırılmayacağını açıkladı!
İŞ BİRLİĞİ GEREK
Rakamlar TFF faaliyet raporundan. Hukuk müşavirliği geçen dönem kulüplerin (başkan, yönetici, teknik yönetici, futbolcu, taraftar) talimatlara alışılmamış 2 bin 298 aksiyonu için süreç yapmış.
TFF, şiddet yasasını uygulamakla yükümlü bakanlık koordineli çalışsa, bu belgelerin en az yarısı yargıya intikal eder ve toplum nezdinde caydırıcı yaptırımlara dönüşebilirdi. Yargı yükü mü? Koyan düşünecek.
Şapkayı masaya bırakma vakti. Bir kulüp liderine “yasa gereği” 5 yıl mahpus cezası isteyecek savcı ve gereğini yerine getirecek hakim düşünebiliyor musunuz?
Hâlâ yeni bir yasa yapmayı planlıyorsanız; birilerinin gazını almak için değil, şiddeti önleyebilir gerçekçi yaptırımlar içeren bir metin üzerine baş yorunuz lütfen!