21 Eylül Dünya Alzheimer Günü nedeniyle Türkiye Alzheimer Derneği tarafından Şişli Gündüz Hayat Evi’nde düzenlenen basın toplantısına, Türkiye Alzheimer Derneği Lideri Prof. Dr. Başar Bilgiç, İdare Konseyi Üyesi Prof. Dr. Türker Şahiner, Marmara Şubesi Lideri Prof. Dr. Aslı Demirtaş Tatlıdede, İdare Şurası Üyesi Doç. Dr. Nil Tekin, Genel Müdür Füsun Kocaman ve Yönetim Kurulu Üyesi Doç. Dr. Bedia Samancı katıldı.
Toplantıda değerli bilgiler veren Türkiye Alzheimer Derneği Lideri Prof. Dr. Başar Bilgiç, teşhis ve tedavi sistemlerindeki yeni gelişmeleri paylaşırken, beslenme ve beyin sıhhati münasebeti hakkında yapılan değerli bir araştırmayı da aktardı.
İŞLENMİŞ BESİNLER ZİHİNSEL MESELELERE YOL AÇIYOR
Bunama hastalığının önlenmesinde en tesirli beslenme formunun Akdeniz tipi beslenme olduğunu hatırlatan Prof. Dr. Bilgiç, Brezilya’da 8 bin 160 kişi ile yapılan bir çalışmanın sonuçlarını aktardı.
Ultra işlenmiş besinlerin bunamalarda izlenen zihinsel sıkıntılara yol açtığını aktaran Prof. Dr. Bilgiç, “Günlük olarak tüketilen besinlerin %20’sinden fazlasını salam, sosis, cips, hazır çorba ve besinler, meşrubat, pakette satılan dondurma ve şekerlemeler üzere ultra işlenmiş fabrika üretimi besinler oluşturuyorsa bellek sıkıntıları ve başka zihinsel gerilemelerin ortaya çıkma riski artıyor” bilgisini verdi ve beyin sıhhati için bu besinlerden uzak durulmasını önerdi.
“YAPAY ZEKA %100’E YAKIN HAKİKAT TEŞHİS KOYABİLİYOR”
Alzheimer hastalığının bilhassa erken devir teşhisinde zorluklar yaşandığını belirten Prof. Dr. Bilgiç, son yıllarda yapay zekânın değerli bir tesiri olduğunu lisana getirdi. “İngiltere’de yapılan bir çalışmada yalnızca standart beyin MR manzaralarının yapay zekâ ile incelenmesi ile hastalara %98 oranında gerçek teşhis konuldu. Bu, şimdiye kadar ulaşılmış en yüksek teşhis oranı” biçiminde konuşan Prof. Dr. Bilgiç, bu prosedürle yanlış ve eksik teşhisin önüne geçilebileceğini vurguladı.
“ALZHEİMER TEDAVİSİNDE YENİ JENERASYON DİYABET İLAÇLARI UMUT VADEDİYOR”
Prof. Dr. Bilgiç, geçtiğimiz yıl Alzheimer tedavisinde kullanımına onay verilen “Aducanumab” isimli ilaç ile ilgili tartışmaların devam ettiğini ve bu ilaç ile tıpkı düzeneğe sahip yeni ilaçların da çok yakında kullanım onayı alacağını söyledi.
Bunlar dışında enflamasyonu azaltan ve metabolizmayı düzelten ilaçların bilhassa umut vadettiğini belirten Prof. Dr. Bilgiç, sözlerine şöyle devam etti:
“Özellikle yeni jenerasyon diyabet ilaçları hem metabolizmayı düzeltip hem de enflamasyonu azalttığından epey umut vadediyor. Ülkemizde de bu ilaçlar Alzheimer hastalarında deneniyor. Önümüzdeki yıllarda bu çalışmalarla ilgili değerli sonuçlar elde edebiliriz.”
“GEBELİKTE YÜKSEK TANSİYON BUNAMAYA YOL AÇABİLİR”
Türkiye Alzheimer Derneği Yönetim Kurulu Üyesi Doç. Dr. Bedia Samancı, yüksek tansiyon ve bunama bağı ile ilgili yapılan yeni bir çalışmadan bilgiler aktardı.
“Bu sene bildirilen bir çalışmada, gebelik esnasında yüksek tansiyon sorunu yaşayan bayanların beyinlerinde 15 yıl sonra damar tıkanıkları olduğu ve bunun da zihinsel meselelere ve bunamaya yol açtığı bildirildi. Alzheimer hastalığı ile bağlantılı kimi proteinlerin, gebeliği tansiyon açısından sıkıntılı geçen bu bireylerin beyinlerinde de var olduğu gösterilmiş durumda” formunda konuşan Doç. Dr. Samancı, sıkı takipler ve tedbirler sayesinde riskli bireylerde damarsal sıkıntıların ve bunamanın önüne geçilebileceğini vurguladı.
“COVID’E BAĞLI KOKU ALMA SORUNU OLANLARDA ZİHİNSEL BOZUKLUK DAHA SIK GÖRÜLÜYOR”
“Son datalar, COVID-19 ile bağlı 6 aydan uzun mühlet devam eden koku alma sıkıntısının, ‘beyin sisi’ ismi verilen, bilhassa dikkat ve konsantrasyon eksikliği ile alakalı olduğunu göstermektedir” bilgisini de aktaran Doç. Dr. Samancı, bu durumun virüsün koku ile alakalı bölgelerde oluşturduğu hasar ve bu hasarın beynin ön bölgelerine ilerlemesi ile alakalı olabileceğini belirtti.
COVID-19 virüsünün, bunama hastalarında tıpatıp izlenen biçimde koku alma sorunu ve beyin bölgelerinde enflamasyon ismi verilen bir yangıya yol açtığından kelam eden Doç. Dr. Samancı, sözlerine şöyle devam etti: “Bu müşahedeler COVID-19 geçiren ve koku alamayan bireylerde demans riskinin yüksek olabileceğini düşündürtmekte lakin bu şimdilik yalnızca bir varsayım.”
“DÜŞÜK MAAŞ, BUNAMA RİSKİNİ ARTIRIYOR”
Sosyoekonomik kuralların bunama riskine olan tesirleri ile ilgili dikkat cazip açıklamalarda bulunan Türkiye Alzheimer Derneği Yönetim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Türker Şahiner, “Yapılan çalışmalar yoksul semtlerde büyüyen ve düşük fiyatlarla çalışan bireylerde bunama riskinin daha yüksek olduğunu ve bu şahısların zihinsel fonksiyonlarda gerileme gösterdiklerini ortaya koymuştur” dedi ve kelamlarına şöyle devam etti:
“Sosyoekonomik düzeyi düşük bireylerin (gelir/varlık, işsizlik oranları, araba/ev sahipliği ve hane halkı çok kalabalıklığı üzere parametreler ile ölçümlendiğinde) daha yeterli sosyoekonomik statüye sahip bireylere (ki bunlar yüksek genetik riskli bireyler olsa bile) kıyasla yaşlılıkta demans geliştirme mümkünlüğü değerli ölçüde daha yüksek saptanmıştır. Bu bulgular ışığında; yoksulluğun ortadan kaldırılması ve daha adil bir gelir dağılımı ile tüm dünyada bunama riskinin de azaltılacağı aşikardır.”
“ALZHEİMER’IN TEDAVİSİNDE BEYNİ UYARAN AYGITLARIN YERİ VAR MI?”
Türkiye Alzheimer Derneği Marmara Şubesi Lideri Prof. Dr. Aslı Demirtaş Tatlıdede, son devirde tedavide tesiri olduğu argüman edilen beyni uyaran aygıtlar konusunda bilgilendirme yaptı ve ihtarlarda bulundu:
“Transkraniyal Puls Stimulasyon (TPS) ve Transkraniyal Manyetik Stimulasyon (TMS) üzere tekniklerin hastalar üzerinde aşikâr bir formda aktifliği kanıtlanmış durumda değil. Maalesef ülkemizin de mevzuat olarak tabi olduğu Avrupa’da tıbbi aygıtlarla ilgili düzenlemeler, ilaç düzenlemeleri kadar katı değil. Bu nedenle bu üzere aygıtlar klinik aktifliklerine dair yetersiz boyuttaki çalışmalar ile pazara girebiliyor ve CE evrakı alabiliyor. Meğer Amerika Birleşik Devletleri’nde düzenlemeler daha sıkı ve bu aygıtların şimdi klinik tedavide faal olduğunu gösteren FDA onayları olmadığı için tedavide kullanımları mümkün değil.”
Türkiye Alzheimer Derneği’nin, TPS ve TMS üzere sistemlerin Alzheimer hastalarında yalnızca bilimsel çalışmalar dahilinde kullanılmasını savunduğunun altını çizen Prof. Dr. Demirtaş, “Bu prosedürlerle Alzheimer hastaların fizikî olarak ziyan görme risklerinin düşük olduğunu varsaysak bile, yüksek maliyeti hasta ve yakınlarını maddi ve manevi ziyanlarla karşı karşıya bırakıyor. Bu yüksek meblağların hastaların direkt hayat kalitesini artırmak için kullanabileceği de unutulmamalı” dedi.
“21 EYLÜL’DE İZMİR’DE YENİ BİR MERKEZ AÇILACAK”
Türkiye Alzheimer Derneği Yönetim Kurulu Üyesi Doç. Dr. Nil Tekin ise derneğin ‘Gündüz Ömür Evi’ modelinden yola çıkarak birçok kentte yenilerinin yapılacağı muştusunu verdi. “21 Eylül’de açılışı planlanan Karşıyaka Belediyesi Alzheimer İstişare ve Dayanışma Merkezi’ndeki çalışmalarımıza İzmir Şubemizin iş birliğiyle devam ediyoruz” biçiminde konuşan Doç. Dr. Tekin, artık Van, Manisa, Fethiye ve Lefkoşa’da da şube ve temsilciliklerin olduğunu söyledi.
Doç. Dr. Tekin, bu yıl Dünya Alzheimer Günü için Van’daki temsilcilikte bir ortaya geleceklerini ve halkın da bilinçlenmesini amaçlayan toplantılar düzenleyeceklerini açıkladı.
“KADINLARA ÖZEL EĞİTİMLER VERECEĞİZ”
Türkiye Alzheimer Derneği Genel Müdürü Füsun Kocaman ise, ‘Yaşlı yahut Alzheimer Hastalarına Bakımveren Bayanların Dayanaklarının ve Hizmetlerinin Mesken ve Toplum Temelli Hizmet Programlarına Dahil Edilmesi, Toplumsal Hayat ve İşgücüne İştiraki için e-Eğitim Programı Hazırlanması (ABKOSE)’ projesi ile ilgili bilgiler verdi.
Ailede hasta bakımını üstlenen şahısların yüzde 70’inin bayan olduğu bilgisini veren Kocaman, “AgeSa dayanaklı Sivil Toplum Dayanak Vakfı kanalıyla aldığımız hibe ile bayanlara özel eğitimler vereceğimiz bir uygulama başlatacağız. Bu eğitimlerle bayanların meslek sahibi olmaları ve hayata iştirakleri sağlanacak” dedi.
Kocaman, uygulamanın 21 Eylül 2022’den itibaren kullanıma başlanacağını duyurdu.